24 Μαρτίου 2013: Παγκόσμια Ημέρα για το Δικαίωμα στην αλήθεια σχετικά με κατάφωρες παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και για την αξιοπρέπεια των θυμάτων

Στις 21 Δεκεμβρίου 2010, η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ ανακήρυξε την 24^η Μαρτίου ως τη Παγκόσμια Ημέρα για το Δικαίωμα στην αλήθεια σχετικά με κατάφωρες παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και για την αξιοπρέπεια των θυμάτων.

Ο σκοπός της ημέρας είναι:

• Να τιμήσουμε τη μνήμη των θυμάτων από κατάφωρες και συστηματικές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και να προωθήσουμε τη σημασίας του δικαιώματος στην αλήθεια και τη δικαιοσύνη 
• Να αποτίσουμε φόρο τιμής σε αυτούς που έχουν αφιερώσει τη ζωή τους, και έχασαν τη ζωή τους, στον αγώνα για την προώθηση και προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων για όλους 
• Να αναγνωρίσουμε, ιδίως, το σημαντικό έργο και τις αξίες του Αρχιεπισκόπου Oscar Romero Arnulfo, από το Ελ Σαλβαδόρ, ο οποίος δολοφονήθηκε στις 24 Μαρτίου 1980, μετά από καταγγελία παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των πιο ευάλωτων πληθυσμών και την υπεράσπιση των αρχών της προστασίας της ζωής, την προώθηση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και της αντίστασης σε όλες τις μορφές βίας.

Η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, στο ψήφισμά της, καλεί όλα τα κράτη μέλη, τους διεθνείς οργανισμούς και τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, να εορτάσουν την Παγκόσμια Ημέρα με  τον δέοντα τρόπο.

Ιστορικό

Μετά από έρευνα και μελέτη που διεξήχθη το 2006, το Γραφείο της  Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το δικαίωμα στην αλήθεια για τις κατάφωρες παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των σοβαρών παραβιάσεων του δικαίου των ανθρωπίνων δικαιωμάτων αποτελεί αναφαίρετο και αυτόνομο δικαίωμα, που συνδέεται με την υποχρέωση και το καθήκον της Πολιτείας ως προς την προστασία και τη διασφάλιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, για τη διεξαγωγή αποτελεσματικών ερευνών και για να διασφαλίσει την αποτελεσματική θεραπεία και την αποκατάσταση.

Η μελέτη επιβεβαιώνει ότι το δικαίωμα στην αλήθεια σημαίνει να το γνωρίζουμε την πλήρη και ολοκληρωμένη αλήθεια ως προς τα γεγονότα που διαδραματίστηκαν, οι ειδικές περιστάσεις τους, και οι οποίοι συμμετείχαν σε αυτά, συμπεριλαμβανομένων όσον γνώριζαν τις συνθήκες υπό τις οποίες οι παραβιάσεις έλαβαν χώρα, καθώς και οι λόγοι για τους οποίους έγιναν οι παραβιάσεις αυτές.

Σε μια έκθεση του το 2009 σχετικά με το δικαίωμα στην αλήθεια, το Γραφείο της  Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, παρουσίασε τις βέλτιστες πρακτικές για την αποτελεσματική εφαρμογή του εν λόγω δικαιώματος, ιδίως πρακτικές σχετικά με τα αρχεία και μητρώα σχετικά με κατάφωρες παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, καθώς και προγράμματα για την προστασία των μαρτύρων και των άλλων προσώπων που εμπλέκονται σε δίκες που συνδέονται με τις εν λόγω παραβιάσεις. 

Η Επιτροπή για την Αλήθεια για το Ελ Σαλβαδόρ συστάθηκε σύμφωνα με τις συμφωνίες του Μεξικού, της 27ης Απριλίου 1991 με σκοπό να διερευνηθούν οι σοβαρές πράξεις βίας που σημειώθηκαν από το 1980 και των οποίων η επίδραση στην κοινωνία θεωρείται ότι απαιτούν επείγουσα δημόσια γνώση της αλήθειας. Στην έκθεσή του στις 15 Μαρτίου 1993, η Επιτροπή τεκμηριωμένη τα γεγονότα της δολοφονίας του Αρχιεπισκόπου Oscar Arnulfo Romero από τις δυνάμεις που στηρίζουν την κυβέρνηση, τα λεγόμενα «τάγματα θανάτου». Πυροβολήθηκε και σκοτώθηκε από έναν δολοφόνο καθώς γιόρτασε με το ποίμνιό του μέσα στην εκκλησία στις 24 Μαρτίου του 1980.