10 Σεπτεμβρίου: Παγκόσμια Ημέρα Πρόληψης Αυτοκτονιών

Η Διεθνής Ένωση για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας αποτελούν τους φωτοδότες της Παγκόσμιας Ημέρας Πρόσληψης Αυτοκτονιών που τηρείται στις 10 Σεπτεμβρίου. Το θέμα αυτής της 11η εκδήλωση για την επέτειο είναι Στίγμα: Ένα μείζον εμπόδιο για την πρόληψη της αυτοκτονίας. 

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, η αυτοκτονία αποτελεί ένα μείζον πρόβλημα δημόσιας υγείας σε χώρες με υψηλό εισόδημα και είναι ένα αναδυόμενο φαινόμενο σε χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος. Η αυτοκτονία είναι μία από τις κύριες αιτίες θανάτου στον κόσμο, ειδικά μεταξύ των νέων. Σχεδόν ένα εκατομμύριο άνθρωποι σε όλο τον κόσμο πεθαίνουν από αυτοκτονία κάθε χρόνο. Αυτό αντιστοιχεί σε ένα θάνατο από αυτοκτονία κάθε 40 δευτερόλεπτα. Ο αριθμός των ζωών που χάνονται κάθε χρόνο από αυτοκτονία υπερβαίνει τον αριθμό των θανάτων που οφείλονται σε ανθρωποκτονία και σε πόλεμο. Αυτοί οι απίστευτοι αριθμοί δεν περιλαμβάνουν τις μη θανατηφόρες απόπειρες αυτοκτονίας που συμβαίνουν πολύ πιο συχνά από τους θανάτους από αυτοκτονία.

Ένα μεγάλο ποσοστό των ανθρώπων που πεθαίνουν από αυτοκτονία πάσχουν από ψυχικές ασθένειες. Πρόσφατες εκτιμήσεις δείχνουν ότι η επιβάρυνση που προκαλούν οι ψυχικές ασθένειες αντιπροσωπεύει το 25% της συνολικής επιβάρυνσης της νόσου στον κόσμο κατά τις επόμενες δύο δεκαετίες, καθιστώντας την πιο σημαντική κατηγορία της κακής υγείας (πιο σημαντική από το καρκίνο ή τις καρδιοπάθειες). Ωστόσο, ένας σημαντικός αριθμός ατόμων με ψυχικές ασθένειες που πεθαίνουν από αυτοκτονία δεν επικοινωνεί με τις υπηρεσίες υγείας ή τις κοινωνικές υπηρεσίες για να ζητήσει βοήθεια. 

Σε πολλές περιπτώσεις δεν υπάρχουν επαρκείς υπηρεσίες για να βοηθήσουν αυτούς που έχουν ανάγκη σε περιόδους κρίσης.

Αυτή η έλλειψη πρόσβασης σε κατάλληλη φροντίδα είναι ένας από τους πολλούς παράγοντες που μεγεθύνουν το στίγμα που συνδέεται με την ψυχική ασθένεια του αυτοκτονικού ιδεασμού και της αυτοκτονικής συμπεριφοράς. Αυτό το είδος του στίγματος, που είναι βαθιά ριζωμένο στις περισσότερες κοινωνίες, μπορεί να προκύψει για διάφορους λόγους. Μία από τις αιτίες του στίγματος είναι μια απλή έλλειψη γνώσης-δηλαδή, η άγνοια. 

Αυτό το είδος του στίγματος μπορεί να αντιμετωπιστεί άμεσα, παρέχοντας μια σειρά εκπαιδευτικών προγραμμάτων που απευθύνονται σε συγκεκριμένες υποομάδες μέσα στην κοινωνία (δηλαδή, ανάλογα με την ηλικία, το μορφωτικό επίπεδο, το θρήσκευμα, και ούτω καθεξής). Ο στόχος αυτών των προγραμμάτων είναι να αυξηθεί η ευαισθητοποίηση του κοινού για τα χαρακτηριστικά και τη θεραπεία των ατόμων με ψυχικές ασθένειες και / ή αυτοκτονική συμπεριφορά, καθώς και για την εξεύρεση των διαθέσιμων πόρων θεραπείας για να βοηθήσουν τα άτομα με αυτά τα προβλήματα.

Αλλά η γνώση δεν είναι αρκετή για την καταπολέμηση του στιγματισμού. Η αρνητική στάση σχετικά με τα άτομα με ψυχικές ασθένειες και / ή αυτοκτονικό ιδεασμό ή παρόρμηση είναι κοινή σε πολλές κοινότητες. Αυτές οι αρνητικές συμπεριφορές συχνά δεν αλλάζουν με την εκπαίδευση για τις ψυχικές ασθένειες και την αυτοκτονική συμπεριφορά. Πράγματι, πολλοί επαγγελματίες υγείας αισθάνονται άβολα που ασχολούνται με τα άτομα που αγωνίζονται ενάντια στις ψυχικές ασθένειες ή τον αυτοκτονικό ιδεασμό, έχουν συχνά αρνητικές προκαταλήψεις σχετικά με αυτούς τους ασθενείς. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε αποτυχία της παροχής της βέλτιστης φροντίδας και υποστήριξης για τα άτομα που βρίσκονται σε κρίση. Η αλλαγή τέτοιων προκαταλήψεων απαιτεί μακροχρόνια προσπάθεια για να αλλάξει τις υποκείμενες πολιτιστικές αξίες της κοινότητας και μια παράλληλη προσπάθεια για να αλλάξουμε τους κανόνες επεξεργασίας των επαγγελματιών του τομέα της υγειονομικής περίθαλψης.

Ο στιγματισμός είναι επίσης το υποκείμενο κίνητρο για διάκριση-ακατάλληλων ή παράνομων περιορισμών στις ελευθερίες των ατόμων με ψυχικές ασθένειες ή αυτοκτονική συμπεριφορά. Οι περιορισμοί αυτοί μπορούν να συμβαίνουν σε προσωπικό, κοινοτικό ή θεσμικό επίπεδο. 

Ένα ακραίο παράδειγμα είναι η ποινικοποίηση της αυτοκτονικής συμπεριφοράς, η οποία εξακολουθεί να συμβαίνει σε πολλές χώρες. 

Οι διακρίσεις μπορεί να αποτρέψουν ή να αποθαρρύνουν τους ανθρώπους που πάσχουν από ψυχικές ασθένειες και / ή αυτοκτονικό ιδεασμό ή αυτοκτονική συμπεριφορά από το να ζητήσουν επαγγελματική βοήθεια ή να επανέλθουν στους κοινωνικούς τους ρόλους μετά τη θεραπεία από ένα επεισόδιο της ασθένειας ή της κρίσης. 

Σαφώς, η ποινικοποίηση της αυτοκτονικής συμπεριφοράς μπορεί να αποτελέσει ένα ισχυρό αποτρεπτικό παράγοντα για τη φροντίδα, την αναζήτηση των ατόμων σε κρίση που χρειάζονται απεγνωσμένα βοήθεια και να είναι σε θέση να έχουν πρόσβαση στη φροντίδα και την υποστήριξη χωρίς να πρέπει να κρίνονται ή να τιμωρούνται.

Σε κυβερνητικό ή διοικητικό επίπεδο, το στίγμα μπορεί να έχει αντίκτυπο στην κατανομή των πόρων. Σε υψηλού, χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος χώρες, οι στιγματισμένες συνθήκες, όπως οι ψυχικές ασθένειες και η αυτοκτονική συμπεριφορά λαμβάνουν πολύ μικρότερο ποσοστό από τον προϋπολογισμό της υγείας και της πρόνοιας, από αυτό που θα έπρεπε, δεδομένης της τεράστιας επίδρασης τους στη συνολική υγεία της κοινότητας. Επιπλέον, οι προσπάθειες για συγκέντρωση κεφαλαίων με σκοπό τη στήριξη των πρωτοβουλιών της δημόσιας υγείας στον τομέα αυτό, συχνά αποτυγχάνει λόγω της έλλειψης ενδιαφέροντος από πλευράς των κοινοτήτων, των κυβερνήσεων και των διεθνών οργανισμών χρηματοδότησης. Δηλαδή, εξαιτίας του στίγματος.

Οι προσπάθειες για την καταπολέμηση του στιγματισμού μέσα από τεράστια δημόσια εκπαιδευτικά προγράμματα, έχουν δυστυχώς περιορισμένη αποτελεσματικότητα στη μείωση του στίγματος που συνδέεται με την ψυχική ασθένεια και την αυτοκτονία. Οι νέες, καινοτόμες μέθοδοι που προέρχονται από ομάδες ειδικών ή που χρησιμοποιούν δημιουργικά τα αναδυόμενα κοινωνικά μέσα μαζικής ενημέρωσης θα πρέπει να αναπτυχθούν και δοκιμαστούν. 

Παρά τη δυσκολία και την πολυπλοκότητα της καταπολέμησης του στίγματος, οι πολίτες, οι οργανισμοί και οι κυβερνήσεις, έχουν δεσμευτεί ως προς τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ατόμων που πάσχουν από ψυχικές ασθένειες και αυτοκτονικό ιδεασμό και τη μείωση του τεράστιου φόρτου της αυτοκτονίας στις οικογένειες και τις κοινότητες. Εαν το στίγμα δεν αντιμετωπιστεί και δεν αμφισβητηθεί, θα συνεχίσει να αποτελεί σημαντικό εμπόδιο ως προ την αντιμετώπιση των ψυχικών ασθενειών και την πρόληψη των αυτοκτονιών.

Η Παγκόσμια Ημέρα Πρόληψης Αυτοκτονιών παρέχει μια μοναδική ευκαιρία να επικεντρώσουμε εκ νέου τις συλλογικές προσπάθειές μας για την αντιμετώπιση αυτού του θεμελιώδους προβλήματος. Η αλλαγή των πολιτιστικών συμπεριφορών σχετικά με την ψυχική ασθένεια και την αυτοκτονική συμπεριφορά απαιτεί μια επιστημονική επίγνωση των πολλών παραγόντων που επηρεάζουν τους κανόνες της κοινότητας και τη συντονισμένη προσπάθεια της από ένα ευρύ φάσμα ενδιαφερομένων μερών της κοινότητας κατά τη διάρκεια μιας παρατεταμένης χρονικής περιόδου. Η Παγκόσμια Ημέρα Πρόληψης Αυτοκτονιών είναι μια ιδανική στιγμή για να εμπνεύσουμε τους ανθρώπους να εργαστούν προς το στόχο της ανάπτυξης δημιουργικών νέων μεθόδων για την εξάλειψη του στίγματος.