Η ΕΛΛΑΔΑ ΖΕΙ… ΑΚΟΜΑ!

Μια ευγενική παραχώρηση του κ. Σταμάτη Τσολακίδη,  

Τελειόφοιτου Στατιστικής Επιστήμης
Πανεπιστήμιο Πειραιά

                                                                    

Ευτύχησα να γεννηθώ στα τέλη της ένατης δεκαετίας του εικοστού αιώνα μΧ.  σε μια μικρή και όμορφη γωνιά του κόσμου που λέγεται Ελλάδα. Την περίοδο της γέννησης μου και τα χρόνια που ακολούθησαν μου αρέσει συχνά να τα χαρακτηρίζω ως «η αρχή της Ελληνικής Άνοιξης». Όπως  όλα τα πράγματα σε αυτό τον κόσμο, έτσι και οι χώρες έχουν τις εποχές τους. Την δεκαετία λοιπόν ’90-’00 η Ελλάδα περνούσε την σύγχρονη άνοιξη της. Δικαιολογημένα θα σκεφτεί κάποιος πως όπως πολλοί άνθρωποι έτσι και εγώ πιστεύω πως όταν γεννήθηκα ήρθαν όλα τα καλά στον κόσμο. Αλλά δεν είναι ακριβώς έτσι. Γεννήθηκα σε μία αρκετά ταραγμένη περίοδο και μάλιστα την χρονιά του συμβολικού «πεσίματος» του τοίχους του Βερολίνου και την διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης. Η Ελληνική Άνοιξη είναι όμως κάτι χειροπιαστό. 

Κατ’ αρχήν είναι η περίοδος όπου μία ολόκληρη γενιά Ελλήνων που μεγάλωσαν και μορφώθηκαν στην μεταπολίτευση ενηλικιώθηκε και άρχισε να αφομοιώνεται από την κοινωνία. Νέες ιδέες, νέες αντιλήψεις, μείωση του αναλφαβητισμού κ.λπ. άλλαζαν ρότα στην Ελληνική κοινωνία. Αυτό το γεγονός ενισχυόμενο από το «ζεστό» Ευρωπαϊκό χρήμα που άρχισε να ρέει στα κρατικά ταμεία από την είσοδο της χώρας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και μετά έφερε πολλά καλά. Μεγάλα κατασκευαστικά έργα, πολλές επενδύσεις, εγχώριες και από το εξωτερικό, αύξηση της αγοραστικής δύναμης των Ελλήνων, διόγκωση του δημοσίου τομέα, αύξηση των κοινωνικών παροχών, μείωση της ανεργίας κ.λπ.  Έτσι αργά και σταθερά η χώρα σημείωνε ανοδική πορεία με αποκορύφωμα το μαγικό καλοκαίρι του 2004 όπου στην Αθήνα φιλοξενήθηκαν οι Ολυμπιακοί αγώνες.

Βέβαια δεν ήταν όλα ρόδινα εκείνη την περίοδο. Υπήρχαν αρκετά θέματα κυρίως ως προς την οργάνωση του κράτους και του δημόσιου τομέα, την διαχείριση και σπατάλη των Ευρωπαϊκών κονδυλίων, την ξαφνική εισροή μεταναστών κυρίως από χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης, την έλλειψη σχεδίου υποδοχής όλων αυτών των μεταναστών  και την έντονη αστικοποίηση και εγκατάλειψη της Ελληνικής  υπαίθρου. Παρ’  όλα αυτά ο αέρας αλλαγής και αισιοδοξίας  που έπνεε στην χώρα για πρώτη φορά μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο έκανε τον «εξευρωπαϊσμό», ο οποίος ήταν και παραμένει ο διακαής πόθος των νεο - Ελλήνων, να φαίνεται πιο κοντά από ποτέ. Και εκεί που φαινόταν ότι αυτή η μικρή χώρα στην νοτιοανατολική άκρη της Ευρώπης είχε πάρει τον δρόμο της, ήρθε το χρηματοπιστωτικό «κραχ» του 2008 και ανέτρεψε τις παγκόσμιες ισορροπίες.

Και ενώ παγκοσμίως το σοκ ήταν μεγάλο, ξαφνικά η Ελλάδα στοχοποιήθηκε  από την Ευρώπη αρχικά και στην συνέχεια παγκοσμίως, καθώς ήταν από τις πρώτες οικονομίες που βρέθηκε κοντά στην χρεωκοπία. Το πώς μία οικονομία, μικρή αλλά σε «άνθιση» βρίσκεται ξαφνικά στο χείλος της καταστροφής έχει πολλούς λόγους και αιτίες που κρύβονται από πίσω. Το τι ακριβώς συνέβη, μπορεί απλά να παρομοιαστεί με τον γνωστό μύθο του Αισώπου με το τζιτζίκι και τα μυρμήγκια. Η Ελλάδα δεν προνόησε για τα «δύσκολα» όταν είχε την ευκαιρία να το κάνει, και όταν τελικά έφτασαν τα «δύσκολα» βρέθηκε σε αδιέξοδο.

Το τι έγινε από το 2008 έως σήμερα στην Ελλάδα και τον κόσμο γενικότερα είναι λίγο έως πολύ γνωστό παγκοσμίως.  Αυτό που δεν είναι γνωστό είναι το πώς βίωσαν και βιώνουν οι Έλληνες όλη αυτή την κατάσταση. Και συγκεκριμένα πως οι νέοι βιώνουν τις αλλαγές στην χώρα. Αυτό θα προσπαθήσω να περιγράψω παρακάτω.

Αρχικά θα πρέπει να πω ότι το να είσαι νέος και να ξεκινάς την ζωή σου δεν είναι εύκολο σε καμία χώρα του κόσμου. Πόσο μάλλον σε μία χώρα που βρίσκεται σε κρίση και ύφεση. Κρίση όχι μόνο οικονομική, αλλά και πνευματική, και οργανωτική και σε επίπεδο αξιών. Η Ελληνική κοινωνία βρίσκεται σε μία περίοδο διαρκής αμφισβήτησης και αναθεώρησης των πάντων. Πρόσφορο έδαφος για να ξεκινήσει ένας νέος  την ζωή του θα σκεφτεί κάποιος, πρόσφορο μα και συνάμα πολύ δύσκολο. Η περιβόητη «γενιά του Πολυτεχνείου» και η αμέσως επόμενη γενιά, εκμεταλλευόμενες την «Ελληνική Άνοιξη» επιβλήθηκαν με τρόπο κανιβαλιστικό μέσω του συστήματος έναντι των υπολοίπων, με αποτέλεσμα μέσα σε μία 20-ετία να γκρεμίσουν τα δεδουλευμένα των πατεράδων τους και να στερήσουν το μέλλον των παιδιών τους. Και πως  πέτυχαν να καταστρέψουν το μέλλον και τα όνειρα των παιδιών τους; Δημιούργησαν ένα εκπαιδευτικό σύστημα στείρο, που προωθούσε την αποστήθιση και όχι την σκέψη και την κριτική, έκαναν το ίδιο και στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και παράλληλα υπήρχε μία αγορά εργασίας που ζητούσε δημιουργικά μυαλά και προϋπηρεσία. Αυτό το τεράστιο κενό, δημιούργησε και συνεχίζει να δημιουργεί υψηλή ανεργία στους νέους και το εξής εντυπωσιακό, ο αριθμός των πτυχιούχων νέων στην Ελλάδα να είναι τόσο μεγάλος, ώστε να υπάρχει μεγαλύτερη ανεργία στους πτυχιούχους 3^ο βαθιάς εκπαίδευσης απ’ ότι στους ανειδίκευτους εργάτες με πτυχίο 2^ο βάθμιας εκπαίδευσης. Εξίσου εντυπωσιακό είναι ότι μέσα από αυτό το απαράδεκτο σύστημα, βγήκαν και βγαίνουν πολλά «μυαλά» τα οποία καταφέρνουν να διαπρέπουν οπουδήποτε αλλού εκτός της Ελλάδας φυσικά. Στην Ελλάδα το πτυχίο ανώτατης σχολής υποτιμήθηκε τόσο πολύ, σε σημείο που να θεωρείται σχεδόν ισάξιο με το απολυτήριο του λυκείου. Έτσι φτάσαμε στο σημείο σήμερα να μιλάμε για ακόμη μία γενιά Ελλήνων μεταναστών η οποία όμως σε αντίθεση με τις προηγούμενες έχει πτυχία, διδακτορικά και masters και διαπρέπει όπου και αν βρεθεί. Βέβαια η υποτίμηση του πτυχίου δεν οφείλεται μόνο στον μεγάλο αριθμό πτυχιούχων αλλά και στο ίδιο το Ελληνικό Πανεπιστήμιο το οποίο όπως και η χώρα βρίσκεται σε βαθειά κρίση. Όντας κρατικά τα Ελληνικά Ανώτατα Ιδρύματα παραμελήθηκαν ακόμη και στην εποχή της «Ελληνικής Άνοιξης» με αποτέλεσμα να βρεθούν σε έναν φαύλο κύκλο κακής διοίκησης, χαμηλής ποιότητας εκπαίδευσης, ελλείψεων υλικού και προσωπικού, υπέρογκου αριθμού σπουδαστών κ.λπ. Οι αιώνιοι φοιτητές, οι φοιτητικές παρατάξεις- νεολαίες κομμάτων που με τρόπο θρασύ απαράδεκτο έχουν γίνει αναπόσπαστο κομμάτι και παράλληλα πρόβλημα των πανεπιστημίων, το κακό εκπαιδευτικό πρόγραμμα και η αναξιοκρατία στους διορισμούς καθηγητών  είναι μερικά μόνο από τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα της χώρας.

Ένας νέος λοιπόν σήμερα καταλήγει στο να ζει σε μία χώρα όπου τελειώνει ένα υποβαθμισμένο σχολείο, τελειώνει ένα υποβαθμισμένο πανεπιστήμιο και μετά συνειδητοποιεί ότι όχι μόνο δεν έχει εφόδια να ανταπεξέλθει των απαιτήσεων αλλά και ότι το κράτος του δεν νοιάζεται στο ελάχιστο γι’ αυτόν. Και αν είναι τυχερός και βρει δουλειά, συνήθως δεν έχει σχέση με ότι σπούδασε, ο μισθός είναι μικρός για να τον συντηρήσει και να τον αυτονομήσει και έτσι αναγκάζεται να μένεις με του γονείς του μέχρι τα 25 του, και τώρα πλέον μέχρι τα 30, την στιγμή που σε όλο τον δυτικό κόσμο φεύγουν από το σπίτι τους στα 18, έως ότου μπορέσει να ανεξαρτητοποιηθεί οικονομικά. Υπάρχουν όμως και εξαιρέσεις. Υπάρχουν ευκαιρίες, υπάρχουν πάρα πολλοί πτυχιούχοι που ασχολούνται με ότι σπούδασαν, δημιουργούν και πληρώνονται καλά, όμως αυτές οι ευκαιρίες λιγοστεύουν, και ειδικά τα τελευταία δύο χρόνια από κανόνας έχουν γίνει εξαίρεση.

Η ζωή όμως ενός νέου δεν είναι μόνο οι σπουδές, η δουλειά και τα χρήματα. Η ζωή είναι και η διασκέδαση, ο αθλητισμός, οι τέχνες και πολλά άλλα τα οποίο πρέπει απλόχερα ένα σύγχρονο δυτικό κράτος να προσφέρει στους πολίτες του, και ειδικά στους νέους πολίτες του.  Και σε αυτούς τους τομείς τα πράγματα ακολουθούν την γενικότερη πορεία της χώρας. Υπήρξε μεγάλη άνθιση στον αθλητισμό, στις τέχνες και αλλού κατά την «Ελληνική Άνοιξη», και μία απίστευτη και αδικαιολόγητη πολλές φορές παρακμή από το 2008 και μετά. Θα μιλήσω συγκεκριμένα για την Αθήνα, την πόλη που μεγάλωσα και ζω. Μια πόλη μαγική, που την μισείς και την λατρεύεις ταυτόχρονα, κάπως σαν την ιδιοσυγκρασία του Έλληνα, έτσι είναι η Αθήνα. Ιδρύθηκε στην αρχαιότητα και  ήταν πάντα  κέντρο πολιτισμού, αλλαγών  και ταραχών. Έτσι την έζησα και εγώ. Την γνώρισα με νέφος, χωρίς ίχνος πράσινου, υπερκατοικοιμένη, με άναρχη δόμηση, με κυκλοφοριακό χάος, και την είδα να εξελίσσεται προς το καλύτερο να αναπλάθεται, να γίνεται πιο πράσινη, πιο φιλική, πιο κοσμοπολίτικη, να αναδομείται για να φιλοξενήσει τους Ολυμπιακούς και τελικά να γίνεται κέντρο ταραχών, απεργιών και μεγάλων διαδηλώσεων.  Την είδα να έχει αθλητικούς χώρους σε κάθε γειτονιά και την είδα να τους κλείνει τον έναν μετά τον άλλον. Την είδα να έχει το ομορφότερο ιστορικό κέντρο από κάθε άλλη Ευρωπαϊκή πρωτεύουσα και την είδα να κάνει αυτό το κέντρο γκέτο εγκληματικότητας και ναρκωτικών. Την είδα όμως γεμάτη τουρίστες και συνεχίζω  να την βλέπω έτσι, την είδα σαν μια πόλη που ποτέ δεν κοιμάται ποτέ και συνέχεια διασκεδάζει και συνεχίζω να την βλέπω έτσι. Την είδα σαν μία πόλη γεμάτη από τέχνες και πολιτισμό και παρά τις δυσκολίες συνεχίζω να την βλέπω έτσι. Η Αθήνα έχει φτάσει σε κρίσιμο σημείο, αλλά δεν «πέθανε» ακόμα. Και δεν πρόκειται να «πεθάνει». Είναι κάτι που αυτή η πόλη και οι κάτοικοι της αρνούνται πεισματικά να κάνουν τα τελευταία 2500 χρόνια. Παρόλα τα προβλήματα η ζωή στην Αθήνα συνεχίζεται. Με λιγότερα χρήματα, αλλά συνεχίζεται. Με περισσότερους ανέργους, με πάρα πολλούς μετανάστες, με αυξημένη εγκληματικότητα, με απεργίες, με διαδηλώσεις και με ταραχές αλλά συνεχίζεται. Ο ήλιος, το σήμα κατατεθέν της Ελλάδας, ακόμα ζεσταίνει και φωτίζει τους δρόμους της πόλης, και γεμίζει ελπίδα τους κατοίκους της. Το καλοκαίρι πλησιάζει ακόμα μια φορά και  οι τουρίστες, προς έκπληξη όλων αψηφούν τα όσα τρομερά και αναληθή ακούστηκαν όλο τον χειμώνα και κατακλύζουν την Αθήνα και σιγά σιγά όλη την Ελλάδα, και διαπιστώνουν με τα ίδια τους τα μάτια ότι στην Αθήνα η ζωή συνεχίζεται όπως σε κάθε πόλη της γης.

Εγώ προσωπικά συνεχίζω και θα συνεχίσω να βλέπω το ποτήρι μισογεμάτο. Η ζωή στην Ελλάδα λοιπόν συνεχίζεται. Μέσα από προβλήματα και τριγμούς. Το σημαντικό όμως είναι ότι η Ελλάδα ζει ακόμα. Τίποτα δεν έχει τελειώσει. Στους Έλληνες μας αρέσει να μιλάμε για την ιστορία μας και να υπερηφανευόμαστε γι’ αυτή. Αν κάτι πρέπει να διδαχτούμε από αυτή την πλούσια ιστορία είναι ότι αυτοί που κατοίκησαν αυτό τον όμορφο τόπο για χιλιετίες ποτέ δεν τα παράτησαν. Αν για κάτι είναι γνωστοί οι Έλληνες είναι για την ικανότητα τους να ανταπεξέρχονται στα πολύ δύσκολα.  Έτσι και τώρα, που για μία ακόμη φορά τα δύσκολα είναι στο σπίτι μας θα πρέπει να ανταπεξέρθουμε. Και θα πρέπει να αγωνιστούμε, ο καθένας όπως μπορεί για να αλλάξουμε την χώρα μας και τους εαυτούς μας. Πολλοί λένε ότι οι κυβερνήσεις της μεταπολίτευσης μας έφεραν ως εδώ. Και εγώ θα συμφωνήσω αλλά παράλληλα θα αναρωτηθώ ποιος ψήφιζε αυτές τις κυβερνήσεις επανειλημμένα; Ποιος έκανε αποχή και τους παρέδιδε ουσιαστικά την εξουσία; Όταν κάτι γίνεται λάθος ποτέ δεν υπάρχει μία μόνο αιτία ή μόνο ένας φταίχτης. Δεν θέλω να κατηγορήσω τους Έλληνες σαν λαό, θέλω μόνο  να τονίσω ότι η ελπίδα αυτής της χώρας είναι στα χέρια των νέων. Είναι στα χέρια μας η αλλαγή που τόσο πολύ έχει ανάγκη αυτή η χώρα. Είναι στα χέρια μας το μέλλον και πρέπει να το εκμεταλλευτούμε.   

Τα αδιέξοδα είναι πολλά για τους νέους στην Ελλάδα, και είναι δικαιολογημένη η τάση φυγής στο εξωτερικό. Όμως θα πρέπει να αναλογιστούμε πως αν οι νέοι δεν παλέψουν για αυτή την χώρα ποιος θα το κάνει; Όταν λοιπόν με ρωτάνε τι σχέδια έχω για το μέλλον τους απαντώ ότι μπορεί για1-2 χρόνια ίσως να βγω να σπουδάσω και να εργαστώ στο εξωτερικό. Το όνειρο όμως είναι να γυρίσω εδώ, στο τόπο που γεννήθηκα και μεγάλωσα  και να προσπαθήσω όσο μπορώ να ανεβάσω την χώρα μου ξανά εκεί που της αξίζει. Και πιστεύω ότι η γενιά η δική μου δεν θα παρατήσει την Ελλάδα. Κάποια στιγμή όλοι θα γυρίσουν και θα την αλλάξουν προς το καλύτερο.  Έτσι θέλω να βλέπω το μέλλον μου αλλά και το μέλλον αυτής της χώρας. Δύσκολο αλλά αισιόδοξο. 

Το μόνο που με στεναχωρεί ιδιαίτερα και με κάνει να χάνω την αισιοδοξία μου  μερικές φορές είναι ο τρόπος που αντιμετωπίζεται η Ελλάδα διεθνώς. Θεωρώ παράλογο το γεγονός ενώ όλες οι δυτικές χώρες  να βρίσκονται στην ίδια κατάσταση παγκοσμίως η Ελλάδα να αντιμετωπίζεται σαν «μαύρο πρόβατο».  Και με λυπεί περισσότερο όταν κάτι τέτοιο λέγεται από τους Ευρωπαίους «εταίρους» μας  οι οποίοι θα έπρεπε να ήταν οι πρώτοι που θα μας υπερασπιστούν ακόμα και αν κάναμε λάθη σαν χώρα και σαν λαός.  Οι χαρακτηρισμοί του τύπου τεμπέληδες, θρασείς κ.λπ. πιστεύω πως είναι άκρως προσβλητικοί και ταπεινωτικοί για τους κατοίκους οποιασδήποτε χώρας. Πόσο μάλλον για την χώρα που θεωρείται «λίκνο» του δυτικού πολιτισμού. Είναι λάθος οι Έλληνες να πληρώνουν τα λάθη και τα κενά του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Θεωρώ πως όπως οι Έλληνες βρέθηκαν προ των ευθηνών τους, έτσι θα πρέπει να κάνουν και οι υπόλοιποι. 

 

Τέλος θα ήθελα να κλείσω με λόγια 2 μεγάλων συγγραφέων για τους Έλληνες και την Ελλάδα. Αρχικά με τα λόγια του Γερμανού ποιητή Friedrich Schiller ο οποίος είπε: 

«Καταραμένε Έλληνα.
Όπου να γυρίσω την σκέψη μου, όπου και να στρέψω την ψυχή μου, μπροστά μου σε βλέπω, σε βρίσκω.
Τέχνη λαχταρώ, Ποίηση, Θέατρο, Αρχιτεκτονική, εσύ μπροστά, πρώτος και αξεπέραστος.
Επιστήμη αναζητώ, Μαθηματικά, Φιλοσοφία, Ιατρική, κορυφαίος και ανυπέρβλητος.
Για Δημοκρατία διψώ, Ισονομία και Ισότητα, εσύ μπροστά μου, ασυναγώνιστος κι ανεπισκίαστος.
Καταραμένε Έλληνα, καταραμένη Γνώση...
Γιατί να σε αγγίξω;
Για να αισθανθώ πόσο μικρός είμαι, ασήμαντος, μηδαμινός;
Γιατί δεν με αφήνεις στην δυστυχία μου και στην ανεμελιά μου;»

Και τέλος με την φράση του Νίκου Καζαντζάκη:

 «Η Ελλάδα επιζεί ακόμα, επιζεί νομίζω μέσα από διαδοχικά θαύματα»

Και θα συνεχίσει να επιζεί…