Παγκόσμια Ημέρα για την Εξάλειψη των Φυλετικών Διακρίσεων

«Ρατσισμός και Αθλητισμός»

Το φετινό θέμα επιλέχθηκε από το Γραφείο του Ύπατου Αρμοστή του ΟΗΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα με σκοπό να αναδειχθεί το πρόβλημα του ρατσισμού στον αθλητισμό, το οποίο παραμένει άλυτο και εμφανίζεται σε πολλά μέρη του κόσμου, καθώς και για την ευαισθητοποίηση προς τον αθλητισμό και το ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει στην καταπολέμηση του ρατσισμού και των φυλετικών διακρίσεων.

Ο αθλητισμός και τα ανθρώπινα δικαιώματα μοιράζονται πολλές θεμελιώδεις αξίες και στόχους. Οι αρχές που διέπουν τον Ολυμπιακό Χάρτη, όπως οι αρχές της μη-διάκρισης και της ισότητας, είναι επίσης το θεμέλιο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Στον Ολυμπιακό Χάρτη αναφέρεται ότι ο «στόχος του Ολυμπισμού είναι να θέσει τον αθλητισμό στην υπηρεσία της αρμονικής ανάπτυξης του ανθρώπου, με στόχο την προώθηση μιας ειρηνικής κοινωνίας που να ενδιαφέρεται για τη διατήρηση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας».

Σύμφωνα με το Γραφείο των Ηνωμένων Εθνών για τον Αθλητισμό για την Ανάπτυξη και την Ειρήνη, οι καλά σχεδιασμένες αθλητικές δραστηριότητες που ενσωματώνουν τις καλύτερες αξίες του αθλητισμού - αυτο-πειθαρχία, σεβασμό για τον αντίπαλό, το ευ αγωνίζεσθαι, και την ομαδική εργασία - μπορεί να βοηθήσουν στην ενσωμάτωση των περιθωριοποιημένων ομάδων και να διδάξουν στα άτομα τις αξίες απαραίτητες για την πρόληψη και την επίλυση των κοινωνικών εντάσεων και συγκρούσεων.

Η Δήλωση του Ντέρμπαν και το Πρόγραμμα Δράσης  του 2001 - ένα έγγραφο στο επίκεντρο των προσπαθειών της διεθνούς κοινότητας για την πρόληψη, την καταπολέμηση και την εξάλειψη του ρατσισμού, των φυλετικών διακρίσεων, της ξενοφοβίας και της σχετιζόμενης μισαλλοδοξίας - καλεί τα κράτη, σε συνεργασία με τις διακυβερνητικές οργανώσεις, τη Διεθνή Ολυμπιακή Επιτροπή και τις διεθνείς και περιφερειακές αθλητικές ομοσπονδίες, να εντείνουν τον αγώνα κατά του ρατσισμού στον αθλητισμό.

Με το υπ’ αριθμ.  (A/HRC/RES/13/27) ψήφισμα του 2010, το Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων ζήτησε από τα κράτη να μεριμνήσουν για την πρόληψη, την καταπολέμηση και την αντιμετώπιση όλων των εκδηλώσεων του ρατσισμού, των φυλετικών διακρίσεων, της ξενοφοβίας και της συναφούς μισαλλοδοξίας, στο πλαίσιο των αθλητικών εκδηλώσεων.

Ο Καταστατικός Χάρτης της UNESCO για τη Φυσική Αγωγή και τον Αθλητισμό δηλώνει ότι «κάθε άνθρωπος έχει το θεμελιώδες δικαίωμα της πρόσβασης στη φυσική αγωγή και τον αθλητισμό». Το πρώτο άρθρο της Οικουμενικής Διακήρυξης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου επιβεβαιώνει ότι «όλοι οι άνθρωποι γεννιούνται ελεύθεροι και ίσοι με αξιοπρέπεια και δικαιώματα». Η Διεθνής Ημέρα για την Εξάλειψη των Φυλετικών Διακρίσεων μας θυμίζει τη συλλογική μας ευθύνη για την προώθηση και την προστασία αυτών των ιδανικών.

Μήνυμα του Γενικού Γραμματέα κ. Ban Ki-moon

Η Διεθνής Ημέρα για την Εξάλειψη των Φυλετικών Διακρίσεων φέτος εστιάζει στη χρήση της δύναμης του αθλητισμού για τον τερματισμό της μάστιγας του ρατσισμού. Είναι μια ευκαιρία για να τονίσουμε την έντονη αντίθεση μεταξύ των θετικών αξιών του αθλητισμού και τα άθλια περιστατικά ρατσισμού που αφήνουν τα σημάδια τους ακόμη και σε ορισμένες επαγγελματικές διοργανώσεις.

Ο αθλητισμός αποτελεί μια παγκόσμια δραστηριότητα που μπορεί να επιβεβαιώσει τα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματά μας. Η καταπολέμηση του ρατσισμού βρίσκεται στην καρδιά του Καταστατικού Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών. Η διεθνής κοινότητα έχει υποχρέωση να εργαστεί για την ισότητα και τη μη διάκριση και μπορούμε να προωθήσουμε την πρόοδο μέσω της προώθησης των αξιών αυτών μέσω του αθλητισμού.

Κάθε χρόνο σηματοδοτούμε την Ημέρα για την επέτειο της σφαγής του 1960 στο Sharpeville. Δεν μπορούμε ποτέ να ξεχάσουμε την ομάδα των 69 άοπλων και ειρηνικών διαδηλωτών που σκοτώθηκαν από την αστυνομία της Νότιας Αφρικής, καθώς διαμαρτυρήθηκαν για τους άδικους νόμους του απαρτχάιντ της χώρας.

Το Απαρτχάιντ έχει προ πολλού διαλυθεί και υπήρξαν άλλες σημαντικές προόδους στον αγώνα κατά του ρατσισμού. Αυτές περιλαμβάνουν τις συνθήκες και τις δηλώσεις, την ανάπτυξη ενός διεθνούς πλαισίου για την καταπολέμηση του ρατσισμού και των εθνικών συστημάτων προστασίας από πολλά κράτη.

Παρά τη σημαντική πρόοδο, ο ρατσισμός εξακολουθεί να αποτελεί κυρίαρχη απειλή για τα άτομα και τις εθνοτικές και θρησκευτικές ομάδες σε όλο τον κόσμο. Είναι μια απειλή για τη σταθερότητα και μια σοβαρή παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Πρέπει να ενώσουμε τις δυνάμεις μας για τον τερματισμό του ρατσισμού, και ο αθλητισμός μπορεί να συμβάλει στην επίτευξη αυτού του στόχου. Στη σημερινή Διεθνή Ημέρα, ας επαναδεσμευτούμε για τον τερματισμό των φυλετικών διακρίσεων και την υλοποίηση του οράματός μας για δικαιοσύνη, ισότητα και ελευθερία από τον φόβο.

Ιστορικό

Η Διεθνής Ημέρα για την Εξάλειψη των Φυλετικών Διακρίσεων εορτάζεται κάθε χρόνο στις 21 Μαρτίου. Την ημέρα εκείνη, το 1960, η αστυνομία άνοιξε πυρ και σκότωσε 69 άτομα σε μια ειρηνική διαδήλωση στο Sharpeville της Νοτίου Αφρικής, ενάντια στους νόμους του απαρτχάιντ. Για την ημέρα αυτή του 1966, η Γενική Συνέλευση κάλεσε τη διεθνή κοινότητα να εντείνει τις προσπάθειές της για την εξάλειψη όλων των μορφών φυλετικών διακρίσεων (απόφαση 2142 (ΧΧΙ)).

Το 1979, η Γενική Συνέλευση ενέκρινε το πρόγραμμα των δραστηριοτήτων που πρέπει να πραγματοποιηθούν κατά τη διάρκεια του δεύτερου μισού της δεκαετίας της δράσης για την καταπολέμηση του ρατσισμού και των φυλετικών διακρίσεων (A/RES/34/24). Με την ευκαιρία αυτή, η Γενική Συνέλευση αποφάσισε ότι η εβδομάδα της αλληλεγγύης με τους λαούς που αγωνίζονται κατά του ρατσισμού και των φυλετικών διακρίσεων και που ξεκινά στις 21 Μαρτίου, θα διοργανώνεται κάθε χρόνο σε όλα τα κράτη.

Από τότε, το σύστημα του απαρτχάιντ στη Νότια Αφρική έχει γκρεμιστεί. Οι Ρατσιστικές νομοθεσίες και πρακτικές έχουν καταργηθεί σε πολλές χώρες, και έχουμε δημιουργήσει ένα διεθνές πλαίσιο για την καταπολέμηση του ρατσισμού το οποίο καθοδηγείται από τη Διεθνή Σύμβαση για την Εξάλειψη των Φυλετικών Διακρίσεων. Η Σύμβαση πλησιάζει στην καθολική επικύρωση της, όμως ακόμα, σε όλες τις περιοχές, πάρα πολλά άτομα, στις κοινότητες και τις κοινωνίες υποφέρουν από την αδικία και το στίγμα του ρατσισμού.

Φυλετικές διακρίσεις

Φυλετικές και εθνοτικές διακρίσεις λαμβάνουν χώρα σε καθημερινή βάση και εμποδίζουν την πρόοδο για εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο. Ο ρατσισμός και η μισαλλοδοξία μπορούν να λάβουν διάφορες μορφές - από την άρνηση σε άτομα των βασικών αρχών της ισότητας μέχρι τη  τροφοδότηση το εθνικού μίσους που μπορεί να οδηγήσει σε γενοκτονία - τα οποία μπορούν να καταστρέψουν τη ζωή και να διαλύσουν τις κοινωνίες. Ο αγώνας κατά του ρατσισμού αποτελεί προτεραιότητα για τη διεθνή κοινότητα και βρίσκεται στο επίκεντρο των εργασιών του Γραφείου του Ύπατου Αρμοστή για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα.

Ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών έχει σχέση με το θέμα αυτό από την ίδρυσή του, έχει ξεκινήσει έναν αγώνα για την απαγόρευση των φυλετικών διακρίσεων ο οποίος κατοχυρώνεται σε όλες τις βασικές διεθνείς πράξεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Θέτει υποχρεώσεις στα κράτη και τα καθήκοντα τους με την εξάλειψη των διακρίσεων στο δημόσιο και στον ιδιωτικό τομέα. Η αρχή της ισότητας επιβάλλει επίσης στα κράτη να θεσπίσουν ειδικά μέτρα για την εξάλειψη των συνθηκών που προκαλούν ή συμβάλλουν στη διαιώνιση των φυλετικών διακρίσεων.

Σημαντικές συναντήσεις και εκδηλώσεις υπό την αιγίδα του ΟΗΕ

Το 2001, η Παγκόσμια Διάσκεψη κατά του Ρατσισμού οδήγησε στη διαμόρφωση του πιο έγκυρου και ολοκληρωμένου προγράμματος για την καταπολέμηση του ρατσισμού, των φυλετικών διακρίσεων, της ξενοφοβίας και της σχετιζόμενης μισαλλοδοξίας: η Διακήρυξη του Durban και το Πρόγραμμα Δράσης του PDF. Τον Απρίλιο του 2009, η Διάσκεψη Αναθεώρησης του Ντέρμπαν εξέτασε την παγκόσμια πρόοδο που έχει σημειωθεί στην αντιμετώπιση του ρατσισμού και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι μένουν ακόμα πολλά που πρέπει να επιτευχθούν.  Αναμφίβολα, το μεγαλύτερο επίτευγμα του συνεδρίου ήταν η ανανεωμένη διεθνής δέσμευση στην ατζέντα κατά του ρατσισμού.

Τον Σεπτέμβριο του 2011, η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ πραγματοποίησε μίας ημέρας υψηλού επιπέδου συνάντηση στη Νέα Υόρκη για τον εορτασμό της 10ης επετείου από την υιοθέτηση της Διακήρυξης του Durban και το Πρόγραμμα Δράσης. Εκεί, οι ηγέτες του κόσμου ενέκριναν με συναίνεση μια πολιτική δήλωση που εξαγγέλλει την «ισχυρή αποφασιστικότητα για τον αγώνα κατά του ρατσισμού, των φυλετικών διακρίσεων, της ξενοφοβίας και της σχετιζόμενης μισαλλοδοξίας, καθώς και της προστασία των θυμάτων της, αποτελεί υψηλή προτεραιότητα για τις χώρες [τους]».